Korku insanın doğal reflekslerini bozabiliyor. Korkan kişinin doğru karar vermesi zorlaşıyor. Korkan kişi kendine zarar verecek davranışlar yapabiliyor.

SİMA Psikolojik Danışmanlık Merkezinde Uzman Psikolog Sibel Deniz Toledo Falay, telefon dolandırıcılarını örnek alarak korkunun insan üzerindeki psikolojik etkilerini anlattı.

KORKU NEDİR?

İnsanın kendine zarar verecek bir davranışı yapmasının temelinde korku faktörü yatıyor. Korku tüm insanoğlu için çok temel bir duygudur. Korku aynı zamanda insanlığın hayatta kalmasını sağlayan en önemli mekanizmadır. Tehdit hissettiği anda kişi korku duygusu ile birlikte kendini korumaya alır. İlkel çağlarda bu sistem çok daha basit ve işlevsel olarak çalışmaktaydı. Çünkü tehdit ve korunma yolları net ve belliydi.

KORKU KİŞİYİ YÖNLENDİRİYOR

Ancak günümüz şartlarında işler çok daha karışık durumda evet ormanda bizi kovalayan aslanlar ya da kurtlar yok. Günümüzde çok daha belirsiz ve karmaşık tehdit ve tehlikeler var. Bu yüzden kendimizi daha fazla tehdit altında hissediyoruz. Dolandırıcılar da bizim korku duygumuzu kullanıyor. Kendimizin ve ya sevdiklerimizin başına bir şey gelme ihtimali kişide ciddi bir korku ve kaygı uyandırıyor. Kişi bu noktada riski sağlıklı bir şekilde değerlendirebilme yetisini kaybedip, koruma moduna geçerek söylenenlere inanabiliyor ve kendine söylenen her şeyi yerine getiriyor. Bu anlamda kurban olarak seçilen kişiler genelde daha zayıf kişiler oluyor ya da araştırma yaparak kişinin bilgilerini ve zayıf karnını öğreniyorlar ve inandırıcı olabilmek için bunu kullanıyorlar. Yarattıkları sanal tehdit kurgusuna kurbanlarını inandırıyorlar. Oyun böyle başlıyor.

BİR KERE İNANAN KENDİNİ KURTARAMAZ

Bu oyunun ikinci ayağında ise seçtikleri kurbanın korktukları için sessiz kalmasından güç alıyorlar. Sessiz kalmaları üzerine tehditlerini geliştiriyorlar. Sessizlik her zaman suçlunun elini kuvvetlendiren bir unsur, ellerindeki en büyük kozdur. Çünkü kurbanın sessizliği suçun ortaya çıkmasını önler. Bu bakımdan her seferinde tehditin dozunu yükselterek ve inandırıcı yeni veriler ekleyerek kurbanın sessiz kalmasını sağlarlar. Elde etmek istediklerinin tamamını elde edene kadar tacizlerini sürdürmeye devam ederler. Kurban bir kere inandımı inanmaya devam etme ihtiyacı hisseder çünkü bir yandan da egosu kendinin aptal yerine konulduğunu hissetmekten kendini korumaya çalışmaktadır. Yaptıklarının gerçekten işe yaradığına, kendisini ve sevdiklerini gerçekten bir tehditten koruduğuna inanmaya ihtiyaç duyar. Bu bakımdan da söylenenlere inanmaya devam eder.

TELEFON DOLANDIRICISINA KARŞI NE YAPMALI?

Korkutan kişinin hiç bir şekilde konuşmasına izin vermemek yapılabilecek en iyi şeydir. Çünkü konuştukça sizi etki altına alma olasılıkları artabilecektir. Kapatmakta zorlanıyor iseniz size söylenen şeylere odaklanmamak ve kendinizi daha güvende hissetmek için mutlaka çevrenizdeki tv, radyo gibi diğer uyaranların sesini açın ve yüksek bir frekansa getirin.

Yani sizin ve karşınızdakinin dikkatini dağıtmaya çalışın. Böylelikle konuşmaları ile sizi hipnotize etmelerine engel olursunuz. Eğer kalabalık bir yerde iseniz size söylenenleri siz de çevrenin sizi duyabileceği kadar yüksek sesle tekrar edin. Bu sayede çevrenizde gelecek uyarı geri bildirimler sizi kendinize getirecek, karşı tarafı öfkelendireceği için soğukkanlılığını kaybetmesine ve telefonu kapatmasına neden olacaktır. Hem böylelikle sessiz kalmanızın vereceği gücü karşı tarafın elinden almış olacaksınız. Siz de karşı tarafa cevap verin, tehdit edin yani monolog yapıp sizi hipnotize etmesinin önüne geçmeye çalışın. Karşı tarafın silahlarını ve kullanma yöntemlerini bilirseniz silahlarını etkisiz hale getirme yollarını da daha kolaylıkla bulabilirsiniz.

KORKU KİŞİYİ YANLIŞA SÜRÜKLER 

Korkutmak, bir kişiyi manipüle etmenin ve o kişiye istediklerinizi yaptırmanın en kolay yoludur. Korku kişinin mantığının devreden çıkmasına ve panik yapmasına sebep olabilir. Bu da çoğu zaman kişiye çok daha büyük bir zarar verir. Bunun panzehiri de sakin kalmayı başarabilmektir. Sakin kalmakta zorlanıyor iseniz daha soğukkanlı bir yakınınızdan yardım isteyin. Siz sakinleşene kadar yanınızda olmasına, örneğin sizin yerinize telefona onun yanıt vermesine izin verin. Yalnız olmadığınızı bilmek sizi etkileyen kaygı balonunu patlatacaktır.