Halk arasında çikolata kisti olarak bilinen endometriozis hastalığı kadınların yaklaşık yüzde 10’unu etkileyen bir sağlık sorunu.

Medicana International İstanbul Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Selman Laçin, kadınlarda ağrılı bir hastalık olan halk arasında çikolata kisti olarak bilinen sağlık sorunu hakkında bilgiler verdi.

ENDOMETRİOZİS VE ÇİKOLATA KİSTLERİ İÇİN 8 UYARICI BELİRTİ

1. Ağrılı adet görme
2. Adet kanamasının çok yoğun olması
3. Bel ağrısı
4. Ağrılı cinsel ilişki
5. Kısırlık
6. Ağrılı işeme
7. Ağrılı barsak hareketleri
8. Kabızlık veya İshal

ÇİKOLATA KİSTLERİ KISIRLIK SEBEBİDİR

Endometriozisin kesin nedeni halen bilinmemektedir. Bu konuda en yaygın kabul gören teori, adet kanamaları sırasında rahim içindeki dokuların kadının tüplerinden geçerek karın boşluğuna yerleşmesi ve burada gelişimini sürdürmesidir. Bağışıklık sisteminin de buna izin verecek şekilde normalden farklılık gösterdiği düşünülmektedir. Kadının yumurtalıklarında endometriozis oluşması durumunda kistler (çikolata kistleri) oluşabilir ve bunlar eğer çok büyürlerse ciddi problemlere yol açabilirler. Çikolata kistleri her zaman kesin olmamakla birlikte ultrasonografi ile görülebilir. Kesin tanı ise yalnızca laparoskopi işlemi ya da açık ameliyatla konulabilir. Laparoskopi, hastalığa tanı konulmasında yararlı bir işlem olup, ayrıca hastalığın ciddiyetine ilişkin fikir de vermektedir. Bu işlem ayrıca, doktorun sizin için en iyi tedavi planını hazırlamasında da yardımcı olacaktır. Tanı konulurken eş zamanlı olarak endometriozis odaklarının cerrahi tedavisi de uygulanabilir.

HAMİLE KALMAKTA GÜÇLÜK ÇEKENLER

Hamile kalmakta güçlük çeken kadınlarda endometriozis hastalığı görülme olasılığı artmaktadır. Bu kadınların bir kısmında, özellikle de ileri evre endometriozis hastalığı olanlarda, endometriozisin neden olduğu tahribat fallop tüplerinde (rahim kanalları) tıkanıklığa yol açmaktadır.

KESİN TEDAVİSİ YOK

Endometriozisin kesin tedavisi yok. Hastalığı tümüyle ortadan kaldırılmak mümkün olmadığı için ana sorunlara yönelik iki farklı tedavi uygulanabiliyor.

1- Ağrıya yönelik tedavi (ilaç veya cerrahi tedavi)

2- Kısırlığa yol açan durumun cerrahi tedavisi(çikolata kistlerinin çıkartılması, yapışıkların açılması ve tüplerin kontrolü) tedavisi. Kısırlık tedavisi planlanırken, hastanın yaşı, evlilik süresi, eşlik eden erkek faktörünün olması hangi tedavi yönteminin seçileceğinde önemli rol oynar.

Son yıllarda oldukça etkili olan ancak kişiyi geçici olarak menopoza sokarak yumurtalıkları ve dolayısıyla da endometriozis hastalığını baskılayan analog adı verilen aylık ya da 3 aylık depo iğneler mevcuttur.

Ağrının giderilmesinde oldukça etkili olduğu bilinen bu ilaçların 6 aydan daha fazla kullanımı sakıncalı olduğundan bu süreden daha fazla kullanılması gerekiyorsa mutlaka ek bazı önlemlerin alınması özellikle kemikleri korumak amacıyla gerekmektedir. Unutulmamalıdır ki tıbbi tedavilerin hiçbiri kişinin gebe kalma şansını arttırıcı etkiye sahip değildir. Hatta depo iğnelerin kullanıldığı dönemde kişi menopoza girdiğinden zaten gebe kalması hatta adet görmesi olası değildir.

Hastalığın ciddiyeti, kadının kısırlık öyküsü, gebe kalma isteği, yaşı, uygulanacak cerrahi tedavinin biçimini belirler.

AMELİYAT SONRASI GEBE KALMA ORANI NEDİR?

Çocuk sahibi olmak amacıyla bize başvuran ve daha önce endometriozis-çikolata kisti operasyonu defalarca geçirmiş kadınlarda gebelik şansı tüp bebek tedavisiyle bile çok yüksek olmamaktadır. Bu hastalarda önceki operasyon ya da operasyonlarda uygulanan tekniğin yumurtalık rezervine zarar verdiğini sıkça görmekteyiz. Dolayısıyla bu konu gebelik açısından çok önem arz etmektedir. Eğer çapı 4-5 cm’den daha küçük çikolata kistleri varsa belki de bunlara hiç dokunmadan aşılama ya da tüp bebek tedavisine kişinin alınması en akılcı yaklaşım olacaktır. Bu konuda diğer yumurtalığın, hastanın yaşının ve diğer bazı faktörlerin cerrah tarafından iyi değerlendirilmesi gerekir.

ÇOCUK İSTENİYORSA ÖNCE GEBELİK TEDAVİSİ YAPILMALI

Eğer gebelik arzu ediliyorsa medikal ve cerrahi tedavileri bir yana bırakıp doğrudan gebeliğe yönelik tedavilere girişmek en akılcı olandır. Çünkü medikal (tıbbi) ve de cerrahi tedavilerin gebelik şansını arttırdığı tam olarak kanıtlanmamıştır.

Dolayısıyla eğer yumurtalıklarda gebe kalma tedavilerini zora sokacak büyüklükte bir çikolata kisti yok ise ve kanalların da açık olduğu biliniyorsa aşılama ile bir an önce çocuk (kısırlık) tedavisine girişmek gerekir.

Eğer bir çikolata kisti varsa hekiminiz öncelikle bunun çıkarılıp çıkarılmaması gerektiğini sizinle tartışacaktır.

Cerrahi tedaviyi takiben kendiliğinden gebelik oluşmaz ise yumurtlamanın uyarılması ve rahim içine sperm aşılanmasıyla bu şans arttırılabilir. Ancak ileri düzey endometrioziste ve kadının yaşının 35 ve yukarısında olduğu ya da kısırlık sebebi olabilecek sperm problemi gibi ek bazı faktörlerin varlığında doğrudan tüp bebek tedavisine başvurmakta gecikilmemelidir.